Paratiroid bezi ultrasonografisi ile % 80’e varan oranda büyümüş paratiroid bezi tespit edilebilir. Bilgisayarlı tomografi ve manyetik rezonans görüntülemede de benzer oranlar verilmektedir.
99mTc-sestamibi ile yapılan paratiroid sintigrafisinin duyarlılığı % 50-80 olup, özellikle gögüs kemiği arakasına yerleşimli paratiroid dokusu tespitinde çok yararlı bir yöntemdir. Sintigrafik veri, ultrasonografi ile birlikte değerlendirildiğinde tanı doğruluğu daha güvenilir olmaktadır.
Ancak %20’ye kadar yaklaşan oranlarda hastalarda biyokimyasal olarak primer hiperparatiroidi bulguları olmakla beraber adenom hiçbir görüntüleme tekniği ile saptanamayabilir.
Tedavi:
Orta dereceli kalsiyum yüksekliği böbrek fonksiyonlarının bozulmasına neden olurken, ciddi kalsiyum yüksekliği hayatı tehdit eden bir durumdur. Buna karşın birçok hastada herhangi bir şikayet yoktur ve kan kalsiyum düzeyi 11 mg/dl’den daha azdır.
Operasyon yapılmayan hastalarda (bu grupta şikayet yok ve kan kalsiyumu hafif yüksektir) kan kalsiyumu 6 ayda bir ölçülür ve böbrek fonksiyonları değerlendirilir. Bu hastalarda ayrıca yılda bir kemik dansitesi ölçülür. Bu gruptaki hastalara lityum ilacı ve tiazid grubu idrar atımını arttıran diüretik ilaçları almamaları önerilir. Çünkü bu ilaçlar kan kalsiyum düzeyini artırır. Ayrıca günde 2 litre üzerinde su içmeleri, hareketli olmaları, kalsiyumdan fakir diyet yapmaları önerilir. Vitamin D günde 400-600 IU alınmalıdır. İlaç olarak kemik erimesi olanlarda bifosfonat denilen ilaçlar verilebilir. Ancak bu yöntemler şimdilik paratiroid ameliyatının yerini almış değildir ve kan kalsiyumunu normale getirmemektedir.
Şikayeti olan hastalarda paratiroid bezi ameliyatı yapılır.
Şikayeti olmayan hastalarda aşağıdaki durumlar varsa ameliyat yapmak gerekebilir:
Kan kalsiyum değeri normal laboratuar üst sınırından 1mg/dl (0,25 mmol/L) fazla ise
Yirmidört saatlik idrar kalsiyum atılımı 400 mg/gün ‘den fazla ise
Kreatinin klirensinin, uygun yaş ve cins normal değerine göre, % 30 ve üzerinde azalması
Kemik kırık riskinin artmış olması
Hastanın 50 yaşından küçük olması
Tıbbi açıdan takip edilemeyecek hastalar
Operasyonda cerrah tarafından boyun açılarak dört paratiroid bezi de görülür, adenom (tümör) varsa çıkartılır. Hiperplazi (bezde büyüme) varsa üç bez tamamen, dördüncü bezin de yarısı çıkartılır. Ancak bu yöntemde hastalığın tekrar riski yüksektir, bu nedenle kalan yarım paratiroid dokusu kolay müdahale edilebilir olması nedeniyle cerrah tarafından uygun görülen kas içine yerleştirilir.